Πλάγιες Ερωτηματικές Προτάσεις

Είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις. Εκφράζουν κρίση ή επιθυμία - άρνηση οὐ ή μὴ

Διακρίνονται σε:

1. Ολικής άγνοιας
2. Μερικής άγνοιας

Εισάγονται:

• Οι ολικής άγνοιας:     
  
  • Οι απλές - εἰ, ἐὰν, ἄν
    
  • Οι διμελείς - εἰ… ἤ, εἴτε… εἴτε, εἰ… εἴτε, πότερον (-α)… ἤ
• Οι μερικής άγνοιας:     
  
  • Με ερωτηματικές αντωνυμίες και επιρρήματα (όπως: τὶς, πότερος, πόσος, ποῖος, πηλίκος, ποδαπὸς // πῶς, ποῖ, πῇ, πόθεν, πότε, πηνίκα, ποσάκις)
    
  • Με αναφορικές αντωνυμίες και επιρρήματα (όπως: ὅς, ὅστις, ὅσπερ, οἷος, ὁποῖος, ὅσος, ὅπόσος, ὅπότερος, ἥλίκος, ὅπηλίκος, ὁποδαπὸς // οὗ, ὅπου, οἷ, ὅποι, ᾗ, ὅπῃ, ὡς, ὅπως, ὅθεν, ὁπόθεν, ὅτε, ὁπότε, ὁπηνίκα, ὁσάκις)

Εκφέρονται:

1. Απλή οριστική - πραγματικό γεγονός
2. Δυνητική οριστική ​- δυνατό (ή πιθανό) να γίνει στο παρελθόν ή μη πραγματικό
3. Δυνητική ευκτική - δυνατό να γίνει στο παρόν ή μέλλον
4. Υποτακτική απορηματική - απορία, αμηχανία ή σκέψη
5. Ευκτική του πλαγίου λόγου - (αντί της απλής οριστικής ή της αποτηματικής υποτακτικής) όταν εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο, αβέβαιο – υποκειμενικό στο παρελθόν
6. Χρὴ, δεῖ + απαρέμφατο - ισοδυναμεί με απορηματική υποτακτική

Συντακτικός ρόλος:

1. Αντικείμενο σε ρήματα

     Ερωτηματικά, απορηματικά: ἐρωτῶ, ἀπορῶ, θαυμάζω, πυνθάνομαι
     Γνωστικά, άγνοιας: γιγνώσκω, οἶδα, ἀγνοῶ
     Σκέψης, φροντίδας, προσοχής, εξἐτασης: σκοπῶ, σκοποῦμαι, ἐπιμελοῦμαι, φυλάττομαι, ἐξετάζω
     Απόπειρας, πράξης: πράττω, πειρῶμαι
     Λεκτικά, δεικτικά: λέγω, δείκνυμι

1. Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις που έχουν ανάλογη σημασία με τα παραπάνω ρήματα: φανερὸν ἐστι, ἀφανὲς ἐστι, ἄδηλον ἐστι, θαυμαστὸν ἐστι, δέδεικται.
2. Επεξήγηση κυρίως σε ουδέτερο δεικτικής αντωνυμίας.

 
Παραδείγματα:
Ἐγὼ δὲ Πείσωνα μὲν ἠρώτων εἰ βούλοιτὸ με σῶσαι χρήματα λαβὼν.
- Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, ολικής άγνοιας. Εισάγεται με το εἰ, εκφέρεται με ευκτική του πλαγίου λόγου, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο και δηλώνει το αβέβαιο στο παρελθόν. Λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα ἠρώτων.
 
Ἐκεῖνο ἴσως ἐννοεῖτε, πῶς ἄν τοῦτο γένοιτο.
- δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής άγνοιας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα πῶς, εκφέρεται με δυνητική ευκτική, γιατί δηλώνει το δυνατό στο παρόν – μέλλον. Λειτουργεί ως επεξήγηση στο ἐκεῖνο.
 
Μεταφραστικές οδηγίες

• εἰ = αν
• πότερος = ποιος από τους δυο (το πότερον/πότερα στις διμελείς προτάσεις συνήθως μένει αμετάβατο)
• οι αναφορικές αντωνυμίες και τα αναφορικά επιρρήματα αποδίδονται στη μετάφραση ως ερωτηματικές αντωνυμίες και ερωτηματικά επιρρήματα

π.χ. Οἱ Πελοποννήσιοι τὸν θεὸν ἐπηρώτων, εἰ λήψονται τὰς Ἀθήνας
- Οι Πελοποννήσιοι ρωτούσαν το θεό αν θα καταλάβουν την Αθήνα
Π.χ. Ἐκ δὲ τούτων οἶμαι πᾶσιν ὑμῖν εὔγνωστον ἔσεσθαι, πότερος πόθ’ ἡμῶν ἐσθ’ ὁ πονηρὸς
- Από αυτά νομίζω ότι όλοι εσείς εύκολα θα αντιληφθείτε ποιος από τους δυο μας τέλος πάντων είναι ο πονηρός
Π.χ. Τὴν μὲν παρασκευὴν ὁρᾶτε καὶ τὴν παράταξιν ὅση γεγένηται
- Βλέπετε την προετοιμασία και την πολιτική οργάνωση πόσο μεγάλη έχει γίνει

Άσκηση 1: Να αναγνωρίσετε τον συντακτικό ρόλο των πλάγιων ερωτηματικών προτάσεων στις περιόδους που σας δίνονται.

Άσκηση ​2: Να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση στις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις.

1. Σκέψασθε δὲ τίνες εἰσὶν οὕς δεῖ παρεῖναι.
2. Οὗτος τοίνυν οὑχ ὅπως ὠφελήσει τὴν πόλιν ἐν τοιούτῳ καιρῷ καὶ τοιαύτῃ καταστάσει διενοήθη.
3. Περὶ δὲ τῆς εἰρήνης πρῶτον διαλεχθῶμεν καὶ σκεψώμεθα, τὶ ἄν ἐν τῷ παρόντι γενέσθαι βουληθεῖμεν ἡμῖν.
4. Πρῶτον μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τούτου ἀναμνήσθητε, τὶ ὑμῖν ἐξ’ ἀρχῆς ὑπεθέμην τῷ λόγῳ.
5. Ἐπηρώτα τὸν θεὸν εἰ ὁσίως ἄν ἔχοι αὐτῷ μὴ δεχομένῳ τὰς σπονδὰς τῶν Ἀργείων.
6. Καίτοι θεάσασθε, ὅσας συμφορὰς παρασκευάζει τὸ τῶν τοιούτων ἐθέλειν ἀκροᾶσθαι.
7. Ἀπορῶ δ’, ὁπόθεν χρὴ πρῶτον ἄρξασθαι, διὰ τὴν ἀνωμαλίαν τῆς κατηγορίας.
8. Ἐβουλεύοντο οἱ Πλαταιεῖς εἴτε κατακαύσωσιν αύτοὺς εἴτε τι ἄλλο χρήσωνται.
9. Ἐν ἀπορίᾳ εἰμὶ τὶ δεῖ αὐτοῖς χρήσασθαι.
10. Ἥκουσι εἰσόμενοι ἥντινα γνώμην περὶ τῶν ἀδικούντων ἕξετε.
11. Ἄδηλον ἦν εἰ ἀδίκως ἐτετιμώρηντο.
12. Τόδε δὲ σκόπει, ἐάν ἄρα καὶ σοὶ ἀρέσῃ.
13. Τοῦτ’ αὐτό, εἰ χαίρεις ἤ μὴ χαίρεις, ἀνάγκη σε ἀγνοεῖν.
14. Ὅθεν καὶ ἀπορεῖται πότερόν ἐστι τὸ ἀγαθόν μαθητὸν ἤ ἐθιστὸν.
15. Ξενοφῶν ἥρετο Κῦρον εἴ τι παραγγέλλοι.