Εμπρόθετοι προσδιορισμοί
Προθέσεις: είναι άκλιτες λέξεις που μπαίνουν μπροστά από κλιτές λέξεις για να εκφράσουν διάφορες επιρρηματικές σχέσεις. Αρχικά ήταν επιρρήματα τοπικά. Χρησιμοποιούνται άλλες σε σύνταξη με μια από τις πλάγιες πτώσεις (π.χ. Ἐν ταῖς Ἀθήναις) και άλλες σε σύνθεση για τον σχηματισμό συνθέτων (π.χ. δια + φαίνομαι = διαφαίνομαι). Οι προθέσεις χωρίζονται σε:
Κύριες (χρησιμοποιούνται και σε σύνθεση και σε σύνταξη)
Κταχρηστικές (χρησιμοποιούνται μόνο σε σύνταξη π.χ. ἕνεκα)
Οι κύριες χωρίζονται σε:
Κύριες Προθέσεις
Αντί + γενική
π.χ. Ἀντὶ τῶν πιτύων ἄνδρες εἰστήκεσαν (απέναντι από τα πεύκα είχαν σταθεί άντρες)
Τόπο
π.χ. Πολέμιος ἀντὶ φίλου κατέστη (εχθρός αντί για φίλος έγινε)
Αντικατάσταση
π.χ. Ὠφελῶ αὐτὸν, ἀνθ’ ὦν εὖ ἔπαθον ὑπ’ ἐκείνου (τον ωφελώ για όσε ευεργεσίες μου πρόσφερε αυτός)
Αιτία
Προ + γενική
π.χ. Ἐναυμάχουν πρὸ τοῦ στόματος τοῦ μεγάλου λιμένος (ναυμαχούσαν μπροστά από το στόμιο του μεγάλου λιμανιού)
Τόπο
π.χ. Οἱ προφυλακὲς οὐκ εἰσαφῆκαν αὐτοῦς πρὸ ἡμέρας (οι προφυλακές δεν άφησαν αυτούς να μπουν στο στρατόπεδο προτού ξημερώσει)
Χρόνο
π.χ. Πρὸ τῆς Σπάρτης ἀπέθνῃσκον (σκοτώνονταν για χάρη της Σπάρτης)
Υπεράσπιση
π.χ. Ἐρῶ καὶ πρὸ τῶνδε (θα μιλήσω και εξ’ ονόματος αυτών)
Αντιπροσώπευση
π.χ. Αἱροῦμαι πρὸ δουλείας θάνατον (προτιμώ περισσότερο από τον θάνατο τη δουλεία)
Προτίμηση
Από + γενική
π.χ. Ἀπέχει ἀπὸ φυλῆς δέκα στάδια (απέχει από τη φυλή δέκα στάδια)
Τόπο
π.χ Εὐθὺς ἀπὸ παλαιοῦ (αμέσως από παλιά)
Χρόνο
π.χ. Ἀπὸ Κόλχων φασὶ μεμαθηκέναι (ισχυρίζονται ότι τα έχουν μάθει από τους Κόλχους)
Καταγωγή –Προέλευση
π.χ. Εἵματα ἀπὸ ξύλων πεποιημένα (ενδύματα κατασκευασμένα από ξύλα)
Ύλη
π.χ. Ἀπὸ τοὺτου τοῦ τολμήματος ἐπῃνέθη (επαινέθηκε γι’ αυτό το τόλμημα)
Αιτία
π.χ. Ἔζων ἀπὸ ὕλης ἀγρίας (ζούσαν από τα άγρια δάση)
Μέσο
π.χ. Ἡ ὕλη ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου πῦρ καὶ φλόγα ἀνῆκε (τα ξὐλα αυτόματα έβγαλαν φωτιά και φλόγα)
Τρόπο
π.χ. Ἐπράχθη ἀπ’ αὐτῶν οὐδὲν ἔργον ἀξιόλογον (από αυτούς δεν έγινε κανένα αξιόλογο έργο)
Ποιητικό Αίτιο
Ἐξ ή ἐκ + γενική
π.χ. Ἀπῇσαν ἐκ τῆς πατρίδος (Έφυγαν από την πατρίδα)
Τόπο
π.χ. Ἐκ΄ τοῦ ἀρίστου, προήγαγεν ὁ Χειρίσοφος το στράτευμα (Αμέσως μετά το πρόγραυμα ο Χειρίσοφος οδήγησε προς τα μπρος το στράτευμα)
Χρόνο
π.χ. Ἐκ πατρὸς εὐγενοῦς ἦν (Καταγόταν από πατέρα καλού γένους)
Καταγωγή
π.χ. Ἐποιοῦντο γέφυρας ἐκ τῶν φοινίκων (Κατασκεύαζαν γέφυρες από κορμούς φοινίκων)
Ύλη – όργανο
π.χ. Συνετάσσετο ἐκ τῶν ἔτι προσιόντων (Συντάσσονταν από αυτούς που ακόμη προσέρχονταν)
Ύλη – όργανο
π.χ. Κατηγόρει ἐκ τοῦ ἐμφανοῦς (Κατηγορούσε φανερά)
Τρόπο
π.χ. Ἐτελεύτησεν ἐκ τοῦ τραύματος (Πέθανε εξ’ αιτίας του τραύματος)
Αιτία
π.χ. ἐκ τῶν ἔργων καὶ αὐτοὶ ἐκρίνοντο (Σύμφωνα με τα έργα τους και αυτοί κρίνονταν)
Συμφωνία
π.χ. ἐκείνῳ ἡ χώρα ἐκ βασιλέως ἐδόθη (Σ’ εκείνον η χώρα δόθηκε από τον βασιλιά)
Ποιητικό αίτιο
ἐν + δοτική
π.χ. Ὁ στρατὸς ἔτι ἐν ταῖς Ἀθήναις ἦν (Ο στρατός βρισκόταν ακόμη στην Αθήνα)
Τόπο
π.χ. ἐν σπονδαῖς ἐπειρῶντο καταλαβεῖν τὴν πόλιν (Σε περίοδο ειρήνης προσπαθούσαν να καταλάβουν την πόλη)
Χρόνο
π.χ. ἐν πυρὶ ἐνέπρησαν τὴν πόλιν (Έκαψαν την πόλη με φωτιά)
Όργανο –τρόπο
π.χ. Ἀπέκτειναν ἐν τῇ προφάσει ταύτῃ (Σκότωσαν με αυτή τη δικαιολογία)
Μέσο –τρόπο
π.χ. Ἀθηναῖοι ἐν αἰτὶᾳ εἶχον Περικλέα (Οι Αθηναίοι είχαν υπο κατηγορία τον περικλή)
Κατάσταση
π.χ. Τὴν δίκην ἐν τῷ ὀλυμπιακῷ νόμῳ κατεδικάσαντο (Έκαμαν ώστε να εκδοθεί καταδικαστική απόφαση σύμφωνα με τον Ολυμπιακό νόμο)
Συμφωνία
π.χ. ἐν ὄπλοις (Υπο τα όπλα)
Τόπο
π.χ. ἐν ἐσθῆτι (Φέρνοντας ένδυμα)
Τρόπο
π.χ. ἐν τοῖς πρώτοις (Μεταξύ των πρώτων)
Σειρά
π.χ. ἔν τινὶ ἐστι (Είναι στην εξουσία κάποιου)
Τρόπο
Σὺν ή ξὐν + δοτική
π.χ. ἐπαιδεύετο σὺν τῷ ἀδελφῷ καὶ σὺν τοῖς ἄλλοις παισὶ (Εκπαιδεύονταν μαζί με τον αδελφό και με τα άλλα παιδιά)
Συνοδεία
π.χ. ἐσῆλθον ξὺν ὅπλοις ἐς πλάταιαν (Μπήκαν ένοπλοι στις Πλαταιές)
Συνοδεία
π.χ. Ξὺν τοῖς θεοῖς ὲπίωμεν ἐπὶ τοὺς ἀδικοῦντας (Με τη βοήθεια των θεών ας επιτεθούμε σε αυτούς που μας αδικούν)
Συνδρομή – βοήθεια
π.χ. Σὺν τῷ νόμῳ τὴν ψῆφον ἔθεντο (Ψήφισαν σύμφωνα με τον νόμο)
Συμφωνία
π.χ. ἐγὼ ταῦτα ἐποίησα σὺν δίκῃ (Εγώ δίκαια έπραξα αυτά)
Τρόπο
π.χ. ἐμάχοντο σύν μαχαίρᾳ καὶ θώρακι (Μάχονταν με μαχαίρι και θώρακα)
Μέσο
Εἰς + αιτιατική
π.χ. Κατέβην χθὲς είς Πειραιᾶ (Κατέβηκα χθες στον Πειραιά)
Τόπο
π.χ. Ἡ σὴ πατρὶς εἰς σὲ ἀποβλέπει (Η πατρίδα σου έχει σ’ εσένα στραμμένα τα βλέμματα)
Κατεύθυνση
π.χ. ἐδόκει εἰς τὴν ἐπιοῦσαν ἕω ἥξειν βασιλέα (Φαινόταν ότι μέχρι το επόμενο πρωί θα έρθει ο βασιλιάς)
Χρόνο
π.χ. Οὐδεὶς ἐμέμφετο αὐτοὺς εἰς φιλίαν (Κανένας δεν τους κατηγορούσε ως προς τη φιλία)
Αναφορά
π.χ. Ταῦτα εἰς κέρδος ἔδρασαν (Αυτά τα έπραξαν για κέρδος)
Σκοπό
π.χ. Διέφθειραν εἰς εἴκοσι μάλιστα ἱππέας καὶ ὁπλίτας ὁμοῦ (Σκότωσαν περίπου είκοσι οπλίτες και ιππείς μαζί)
Αριθμητικό όριο
π.χ. ἐς τάχος (Γρήγορα)
Τρόπο
π.χ. Εἰς κοινόν (Από κοινού)
Τρόπο
π.χ. ἐς τὸ πᾶν (Πάντως)
Τρόπο
Δίπτωτες
Διὰ + γενική
π.χ. ἔφευγον διὰ τῆς πόλεως (Έφυγαν μέσα από την πόλη)
Τόπο
π.χ. Θορύβου ἤκουσε διὰ τῶν τάξεων ἰόντος (Άκουσε θόρυβο να περνά μέσα από τις τάξεις)
Τόπο
π.χ. ἔκαιον πυρὰ πολλὰ διὰ νυκτὸς (Έκαιαν πολλές φωτιές κατά τη διάρκεια της νύχτας)
Χρόνο
π.χ. Δι΄ αἵματος οὐ διὰ μέλονος τοὺς νόμους ὁ Δράκων ἔγραψε (Με αίμα και όχι με μελάνι έγραψε ο Δράκων τους νόμους)
Όργανο – μέσο
π.χ. ἔλεγε δι’ ἐρμηνέως τοιάδε (Έλεγε δια μέσου διερμηνέα τα εξής)
Όργανο – μέσο
π.χ. Διὰ τάχους (Γρήγορα)
Τρόπο
π.χ. Διὰ βραχέων (Αργά)
Τρόπο
Διὰ + Αιτιατική
π.χ. Ἐλαύνομεν διὰ τάφρον ἵππους (Οδηγούμε μέσα από την τάφρο τους ίππους)
Τόπο
π.χ. ὄνειρος μοι ἦλθε διὰ νύκτα (Είδα όνειρο κατά τη διάρκεια της νύχτας)
Χρόνο
π.χ. Λέγονται Ἀθηναῖοι διὰ Περικλέα βελτίους γεγονένται (Λέγεται ότι οι Αθηναίοι εξαιτίας του Περικλή έγιναν καλύτεροι)
Αιτία
Κατὰ + γενική
π.χ. Ἠφανίζοντο κατὰ τῆς θαλάσσης (Εξαφανίζονται κάτω από τη θάλασσα)
Τόπο
π.χ. ἔλεγε καθ’ ἡμῶν ἔσχατα κακὰ (Έλεγε εναντίον μας τα χειρότερα κακά)
Εναντίον
π.χ. Ταῦτα κατὰ πάντων Περσῶν ἔχομεν λέγειν (Αυτά σχετικά με όλους τους Πέρσες μπορούμε να λέμε)
Αναφορά
Κατὰ + αιτιατική
π.χ. ἔμενον κατὰ χώραν (Έμεναν στη θέση τους)
Τόπο
π.χ. Κατά Λακεδαιμονίους ἔστησε Πέρσας (Απέναντι από τους Λακεδαιμονίους τοποθέτησε τους Πέρσες)
Τόπο
π.χ. Γέγραπται ὡς ἕκαστα ἐγίγνετο κατὰ θέρος καὶ χειμῶνα (Έχουν γραφτεί όπως κάθε ένα γίνονταν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του χειμώνα)
Χρόνο
π.χ. Κατὰ τάχος (Γρήγορα)
Τρόπο
π.χ. Κατὰ σπουδήν (Γρήγορα)
Τρόπο
π.χ. Αὐτοὶ κατὰ μόνας ἀπεδωσάμεθα Κορινθίους (Εμείς μόνοι μας αποκρούσαμε τους Κορίνθιους)
Τρόπο
π.χ. Οἱ Ἕλληνες παρήλαυνον τεταγμένοι κατὰ ἴλας καὶ κατὰ τάξεις (Οι Έλληνες παρέλαυναν συνταγμένοι σε τμήματα ιππικού και πεζικού)
Διανομή
π.χ. Οἱ πόλεμοι οἱ προγεγεμημένοι οὐ κατὰ τὰς δυνάμεις ἀλλὰ κατὰ τὸ δίκαιον τὸ τέλος εἰλήφασιν (Οι προηγούμενοι πόλεμοι έχουν τελειώσει όχι σύμφωνα με τις δυνάμεις αλλά σύμφωνα με το δίκαιο)
Συμφωνία
π.χ. Τὰ κατὰ τὴν Κύρου τελευτὴν (Όσα αφορούν τον θάνατο του Κύρου)
Αναφορά
π.χ. Κατὰ φιλίαν αὐτοῦ οἱ πλεῖστοι ξυνέσποντο (Ένεκα της φιλίας του οι περισσότεροι ακολούθησαν)
Αιτία
ὑπὲρ + γενική
π.χ ὑπὲρ τῆς κώμης γήλοφος ἦν (Πάνω από την πόλη υπήρχε λόφος)
Τόπο
π.χ. ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος ἐτιμωρούμην (Για υπεράσπιση της Ελλάδας τιμωρούσα)
Υπεράσπιση
π.χ. ἱερὰ θυόμενα ὑπὲρ τῆς πόλεως (Θυσίες που γίνονται χάρη της πόλεως)
Χάρη
π.χ. ἡγεῖτο τῆς ἐσβολῆς Κλεομένης ὑπὲρ παυσανίου νεωτέρου ἔτι (Ήταν αρχηγός της εισβολής ο Κλεομένης αντί του Παυσανία που ήταν ακόμη νεώτερος)
Αντιπροσώπευση
π.χ. ὑπὲρ ἀρετῆς ἀθανάτου πάντες πάντα ποιοῦσι (Για την αθάνατη αρετή όλοι κάνουν τα πάντα)
Σκοπό
π.χ. ὠργίζετο ὑπὲρ τῶν γεγενημένων (Οργίζονταν γι’ αυτά τα οποία είχαν γίνει)
Αιτία
π.χ. ὑπὲρ οὖ νῦν μέλλετε τὴν ψῆφον φέρειν (Σχετικά με αυτό το οποίο τώρα πρόκειται να αποφασίσετε)
Αναφορά
ὑπὲρ + αιτιατική
π.χ. ἐπολέμει τοῖς θρᾳξὶ τοῖς ὑπὲρ Ἑλλήσποντον οἰκοῦσι (Πολεμούσε ενάντια στους Θράκες που κατοικούν πάνω από τον Ελλήσποντο)
Τόπο
π.χ. ἔπεσον ὑπὲρ τεσσαράκοντα ἄνδρας (Σκοτώθηκαν περισσότεροι από σαράντα)
Υπέρβαση του μέτρου
π.χ. Ναύκληρον μεγέθει καὶ ρώμῃ ὑπὲρ τοὺς ἐν τῇ νηΐ πάντας (Πλοίαρχο στο μέγεθος και στη δύναμη που ξεπερνά όλους που βρίσκονται στο πλοίο)
Υπέρβαση του μέτρου
π.χ. ὑπὲρ τεσσαράκοντα ἀφ’ ἥβης ἐστὶ (Είναι πέρα από τα σαράντα χρόνια από την εφηβική ηλικία)
Υπέρβαση χρονικού ορίου
Τρίπτωτες
ἀνὰ + γενική
π.χ. ὥς εἰπὼν ἀνὰ νηὸς ἔβην (ἐτσι αφού είπα ανέβηκα στο πλοίο)
Τόπο
ἀνὰ + δοτική
π.χ. Χυσέαισιν ἀνὰ ἵπποις (Πάνω σε χρυσά αμάξια)
Τόπο
ἀνὰ + αιτιατική
π.χ. ἀνὰ τὸν ποταμὸν οὐχ οἶὸν τ’ ἐστιν πλέειν (Δεν είναι δυνατόν να πλέει κανείς αντίθετα στο ρεύμα του ποταμού)
Τόπο
π.χ. ἀνὰ τὰ ὄρη ἐπλανῶντο (Πλανιούνταν πάνω στα βουνά)
Τόπο
π.χ. ἀνὰ τὰς προτέρας ἡμέρας (Κατά τις προηγούμενες μέρες)
Χρόνο
π.χ. ἕξ λόχους ἀνὰ ἑκατὸν ἄνδρας (Έξι λόχους από εκατό άνδρες)
Διανομή
π.χ. ἔφευγον ἀνὰ κράτος (Έφευγαν με όλες τους τις δυνάμεις)
Τρόπο
ἀμφὶ + γενική
π.χ. Διεφέροντο ἀμφ’ ὧν εἶχον (Φιλονικούσαν σχετικά με αυτά που είχαν)
Αναφορά
ἀμφὶ + δοτική
π.χ. Ἀχαιοὶ ἔστασαν ἀμφὶ Μενοιτάδῃ (Οι Αχαιοί στάθηκαν γύρω από τον Μενοιτιάδη)
Τόπο
π.χ. ἔριν εἶχον ἀμφὶ μουσικῇ (Φιλονικούσαν γύρω από τη μουσική)
Τόπο
ἀμφὶ + αιτιατική
π.χ. ἦν ὁ Σωκράτης τῶν ἀμφὶ Μίλητον στρατευομένων (Ήταν ο Σωκράτης από τους εκστρατεύοντες γύρω από τη Μίλητο)
Τόπο
π.χ. Τὸν μὲν ἀμφὶ τὸν χειμῶνα χρόνον διῆγεν ἐν Βαβυλῶνι τὸν δὲ αμφὶ ἔαρ ἐν Σούσοις (Τον χειμώνα τον περνούσα στη Βαβυλώνα και το καλοκαίρι στα Σούσα)
Χρόνο
π.χ. ἦσαν δὲ πελτασταὶ ἀμφὶ τοὺς δισχιλίους (Ήταν πελταστές περίπου δύο χιλιάδες)
Περίπου
ἐπὶ + γενική
π.χ. Κῦρος ἤλαυνεν ἐφ’ ἄρματος (Ο Κύρος έτρεχε πάνω σε άρμα)
Τόπο
π.χ. Κροῖσος ἐπὶ Σάρδεων ἐφευγε (Ο κροίσος έφευγε προς τις Σάρδεις)
Τόπο
π.χ. Μηδεμία συμφορὰ γεγένηται ἐπὶ τῆς ἐμῆς βασιλείας (Καμία συμφορά δεν έχει γίνει επί της βασιλείας μου)
Χρόνο
π.χ. ὁ ἐπὶ τῶν δεσμῶν (Ο επόπτης του δεσμωτηρίου)
Επιστασία
π.χ. ἐπ’ ὀλίγων μαρτύρων (Ενώπιον λίγων μαρτύρων)
Ενώπιο
π.χ. ἐπὶ δὲ τῶν ἀδελφῶν τοῦτο ἀγνοοῦσι (Σχετικά με τους αδελφούς αγνοούν αυτό)
Αναφορά
π.χ. ἐπορεύοντο ἐπὶ τεσσάρων (Πορεύονταν ανά τέσσερις)
Διανομή
ἐπὶ + δοτικὴ
π.χ. ἔστι βασίλεια ἐπὶ ταῖς πηγαῖς τοῦ Μαρσύου ποταμού (Υπάρχουν βασιλικά ανάκτορα πάνω στις πηγές του Μαρσύα ποταμού)
Τόπο
π.χ. ἐπὶ τῷ τρίτῳ σημείῳ ἕπεσθὲ μοι (Ευθύς μετά το τρίτο σημείο ακολουθείτε με)
Χρόνο
π.χ. Κατέλιπεν ἐπὶ ταῖς ναυσὶν Ἀντίοχον (Άφησε σαν αρχηγό στα πλοία τον Αντίοχο)
Επιστασία
π.χ. ἐπὶ τῷ σίτῳ ὕδωρ ἔπινον (Μαζί με το φαγητό έπιναν νερό)
Προσθήκη
π.χ. Κῦρος βουλεύεται ὅπως μήποτε ἔτι ἔσται ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ (Ο Κύρος σκέφτεται ότι δεν θα είναι πια υπο την εξουσία του αδελφού του)
Εξάρτηση
π.χ. ἠσχύνετο ἐπὶ τοῖς κοινοῖς ἁμαρτήμασιν (Αισθάνονταν ντροπή για τα κοινά σφάλματα)
Αιτία
π.χ. ἐπὶ κακῷ ἀνθρώπου σίδηρος ἀνεύρηται (Για το καλό του ανθρώπου έχουν βρεθεί τα όπλα)
Σκοπό
π.χ. ἠρώτα ἐπὶ τοῖσιν ἄν σύμμαχος γένοιτο (Ρωτούσε υπό ποιους όρους θα γινόταν σύμμαχος)
Όρο – συμφωνία
ἐπὶ + αιτιατική
π.χ. ἐπὶ τὸ ἄκρον ἀναβαίνει Χειρίσοφος (Ο Χειρίσοφος ανέβηκε στην κορυφή)
Τόπο
π.χ. Τὸ ὄμμα ἐπὶ πολλὰ στάδια ἐξικνεῖται (Το βλέμμα φτάνει σε πολλά στάδια)
Τόπο
π.χ. ἐδῄουν τὴν γῆν ἐπὶ δύο ἡμέρας (Ερήμωναν τη χώρα επί δυο μέρες)
Χρόνο
π.χ. ἀεὶ ἐπὶ πρῶτον έμὲ ἔρχεται τῶν πολιτῶν (Πάντοτε σε ‘μένα έρχεται πρώτο από τους πολίτες)
Διεύθυνση
π.χ. ἐστρατεύετο ἐπὶ τοὺς Λυδοὺς (Εκστράτευε εναντίον των Λυδών)
Εχθρική κατεύθυνση
π.χ. Οὔτε ἐπὶ ξένια τὸν κήρυκα ἐκάλεσαν (Ούτε για φιλοξενία κάλεσαν τον κήρυκα)
Σκοπό
π.χ. ἐξῆλθον ἐπὶ θήραν (Βγήκαν για κυνήγι)
Σκοπό
Παρὰ + γενική
π.χ. Φάσγανον ὀξὺ ἐρρυσάμενος παρὰ μηροῦ (Αφού έσυρε κοφτερό ξίφος από το μηρό)
Τόπο
π.χ. Ταῦτα οἱ Ἕλληνες πυνθάνονται παρὰ πυρσῶν (Αυτά οι Έλληνες τα πληροφορούνται από πυρσούς)
Προέλευση
π.χ. ἀγγελίαι ἥκει παρὰ βασιλέως (Αναγγελία έχει έλθει από το βασιλιά)
Τόπο
Παρὰ + δοτική
π.χ. Οὐ παρὰ μητρὶ σιτοῦνται οἱ παῖδες άλλὰ παρὰ τῷ διδασκάλῳ (Τα παιδιά δεν τρέφονται κοντά στη μάνα αλλά κοντά στον δάσκαλο)
Τόπο
π.χ. Παρ’ ἡμῖν μὲν γὰρ οὐ σοφὸν τόνδε (Διότι κατά την κρίση μας αυτό δεν είναι σοφό)
Κατά την κρίση
Παρὰ + αιτιατική
π.χ. ἐνταῦθα ἦν παρὰ τὴν ὁδὸν κρήνη (Εδώ ήταν κοντά στον δρόμο πηγή)
Τόπο
π.χ. Πέμπει παρὰ Ξενοφῶντα τοὺς πελταστὰς (Στέλνει προς τον Ξενοφώντα τους πελταστές)
Κατεύθυνση σε τόπο
π.χ. Δόλιον ἄνδρα φεῦγε παρ’ ὅλον τον βίον (Απόφευγε τον δόλιο άνδρα σε όλη σου τη ζωή)
Χρόνο
π.χ. Παρὰ τὰ ἄλλα ζῶα, ὥσπερ θεοὶ ἄνθρωποι βιωτεύουσιν (Σε σύγκριση με τα άλλα ζώα οι άνθρωποι ζουν σαν θεοί)
Σύγκριση
π.χ. ἐὰν τι ἔχῃς λέγειν παρὰ ταῦτα, μάτην ἐρεῖς (Εάν έχεις να πεις κάτι διαφορετικό από αυτά, μάταια θα το πεις)
Διαφορά – εναντιότητα
π.χ. Παρὰ τὸν νόμον ἀπέκτειναν (Σκότωσαν αντίθετα προς το νόμο)
Διαφορά – εναντιότητα
π.χ. Παρὰ ἕν πάλαισμα ἔδραμε νικᾶν Ὀλυμπιάδα (Αν εξαιρέσουμε την πάλη, θα νικούσε Ολυμπιακή νίκη)
Εξαίρεση
π.χ. Πολλοῖς ἤδη ἡ σωτηρία παρὰ τοῦτο ἐγένετο (Σε πολλούς ήδη η σωτηρία εξ’ αιτίας τούτου προήλθε)
Αιτία
Περὶ + γενική
π.χ. Φοινιὰ αἰχμὰ κατέλυσε τείχη περὶ Δαρδανίας (Ο φονικός πόλεμος κατέλυσε τα τείχη γύρω από τη Δαρδανία)
Τόπο
π.χ. Διαφοραὶ περὶ γῆς ὅρων (Διαφορές σχετικά με τα σύνορα της χώρας)
Αναφορά
π.χ. Βουλεύονται περὶ τῆς κοινῆς σωτηρίας (Συσκέπτονταν σχετικά με την κοινή σωτηρία)
Αναφορά
Περί + δοτική
π.χ. Θώρακα περὶ τοῖς στέρνοις ἔχει (Φοράει θώρακα γύρω από το στήθος)
Τόπο
π.χ. Δεδιότες περὶ τῷ χωρίῳ (Επειδή φοβόταν σχετικά με την περιοχή)
Αναφορά
Περὶ + αιτιατική
π.χ. Φυλακὰς δεῖ περὶ τὸ στρατόπεδον εἶναι (Πρέπει να υπάρχουν φρουρές γύρω από το στρατόπεδο)
Τόπο
π.χ. ἐτύγχανε δὲ περὶ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ Φαρνάβαζος πρὸς Τισσαφέρνην ἀφιγμένος (Κατά τύχη κατ’ αυτόν περίπου το χρόνο είχε έρθει και ο Φαρνάβαζος στον Τισσαφέρνη)
Χρόνο
π.χ. Τοιαύτην γνώμην εἶχε περὶ τὸν πατέρα (Τέτοια γνώμη είχε όσον αφορά τον πατέρα)
Αναφορά
π.χ. Οἱ νόμοι οἱ περὶ τοὺς γάμους (Οι νόμοι οι σχετικοί με τους γάμους)
Αναφορά
π.χ. ἀπέθανον περὶ τοὺς χιλίους (Σκοτώθηκαν περίπου χίλιοι)
Ποσό κατά προσέγγιση
Πρὸς + γενική
π.χ. Εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ χῶροι πρὸς θαλάσσης (Βρίσκονται αυτοί οι χώροι προς το μέρος της θάλασσας)
Τόπο
π.χ. ἐστρατοπεδεύοντο πρὸς Ὀλύνθου (Στρατοπέδευαν απέναντι της Ολύνθου)
Τόπο
π.χ. Γένος δὲ ἐξ’ Ἀλικαρνασσοῦ τὰ πρὸς πατρός (Ως προς τον πατέρα το γένος του ήταν από την Αλικαρνασσό)
Αναφορά
π.χ. Οὑ γὰρ ἦν πρὸς τοῦ Κύρου τρόπου ἔχοντα μὴ ἀποδιδόναι (Γιατί δεν ήταν σύμφωνο με το χαρακτήρα του Κύρου να έχει και να μην πληρώνει)
Συμφωνία
π.χ. Σπονδὰς ἐποιήσαντο πρὸς Θηβαίων μᾶλλον ἤ ἑαυτῶν (Έκαμαν σηνθήκες μάλλον προς όφελος των θηβαίων παρά δικό τους)
Ωφέλεια
Πρὸς + δοτική
π.χ. Πρὸς τῷ γεραιστῷ τὰ πλοῖα συνέλαβεν (Συνέλαβε τα πλοία κοντά στο Γεραιστό)
Τόπο
π.χ. Ἀεὶ πρὸς ᾦ εἴη ἔργῳ τοῦτο ἔπραττεν (Πάντοτε έπρατε εκείνο το έργο, με το οποίο ήταν απασχολημένος)
Ασχολία
π.χ. Πρὸς τούτοις μανθάνουσι καὶ τοξεύειν (Επί πλέον μαθαίνουν και να τοξεύουν)
Προσθήκη
Πρὸς + αιτιατική
π.χ. ἔρχονται πρὸς ἡμᾶς (Έρχονται προς το μέρος μας)
Προσθήκη
π.χ. Καὶ δεῖται μὴ πρόσθεν καταλῦσαι πρὸς τοὺς ἀντιστασιὼτας (Και (τον) παρακαλεί να μη συμφιλιωθεί προηγουμένως με τους πολιτικούς του αντιπάλους)
Ενέργεια φιλική ή εχθρική
π.χ. ἡ ἐν μαραθῶνι μάχη Μήδων πρὸς Ἀθηναίους (Η μάχη στο Μαραθώνα των Μήδων με τους Αθηναίους)
Ενέργεια φιλική ή εχθρική
π.χ. πρὸς τὰς τιμὰς τῶν κριθῶν τὰ ἄλφιτα πωλοῦσι (Σε σύγκριση με τις τιμές του κριθαριού πουλούν το αλεύρι)
Σύγκριση
π.χ. ἵνα πρὸς τὸν ὕπάρχοντα καιρὸν ἕκαστα θεωρῆτε (Για να εξετάζετε κάθε ένα σχετικά με τη θεωρία που υπάρχει)
Αναφορά
π.χ. Οὐδὲ πρὸς ἀργύριον τὴν εὐδαιμονίαν ἔκρινον (Ούτε έκριναν την ευδαιμονία σε σύγκριση προς τα χρήματα)
Σύγκριση
π.χ. Πρὸς τὸ τελευταῖον ἐκβὰν ἕκαστον τῶν πρὶν ὑπαρξάντων κρίνεται (Σύμφωνα με την τελική έκβαση των πραγμάτων κρίνεται κάθε ένα απ’ αυτά που έγιναν πριν)
Συμφωνία
π.χ. Οἱ πολῖται πρὸς ἀνδρείαν ἐπαιδεύθησαν (Οι πολίτες εκπαιδεύθηκαν για να είναι ανδρείοι)
Σκοπό
ὑπὸ + γενική
π.χ. Πηγὴ χαριεστάτη ὑπὸ τῆς πλατάνου ρεῖ (Ωραιότατη πηγή ρέει κάτω από το πλατάνι)
Τόπο
π.χ. ὑπὸ ἀπλοίας ἐνδιέτρεψεν οὐκ ὀλίγον χρόνον (Εξαιτίας άπλοιας καθυστέρησε πολύ χρόνο)
Αιτία
π.χ. Πολλὰ τῶν ὑποζυγίων ἀπώλετο ὑπὸ λιμοῦ (Πολλά από τα υποζύγια χάθηκαν από την πείνα)
Αιτία
π.χ. Οἱ Αἰγύπτιοι ἐξῆγον Ἡρακλέα ὑπὸ πομπῆς ὡς θύσοντες τῷ Διὶ (Οι Αιγύπτιοι οδηγούσαν έξω τον Ηρακλή με συνοδεία πομπής, για να θυσιάσουν στο Δία)
Συνοδεία
π.χ. ἔζη ὑπὸ πολλῆς ἐπιμελείας (Ζούσε με πολλή φροντίδα)
Τρόπο
ὑπο + δοτική
π.χ. Τὶ ἐν τῇ ἀριστερᾷ ἔχεις ὑπὸ τῷ ἱματίῷ; (Τι έχεις στο αριστερό σου χέρι κάτω από το ρούχο σου;)
Τόπο
π.χ. Μέγας ὁ κίνδυνος εἰ ἐσόμεθα ὑπ’ αὐτοὶς (Είναι μεγάλος ο κίνδυνος, εάν βρεθούμε κάτω από την εξουσία τους)
Κάτω από την εξουσία
π.χ. ὑπὸ Χείρωνι τεθραμμένος (Αναθρεμμένος κάτω από την επίβλεψη του Χείρωνα)
Επίβλεψη
ὑπὸ + αιτιατική
π.χ. Οἱ νεώτεροι ἐν ταῖς ὑπὸ τὸ ὄρος κώμαις ηὐλίζοντο (Οι νεώτεροι είχαν καταυλισμό στις κώμες κάτω από το όρος)
Τόπο
π.χ. Ταῦτα ὑπὸ τὴν εἰρήνην εἴχομεν (Αυτά κατείχαμε κατά την περίοδο της ειρήνης)
Χρόνο
π.χ. ἦν ὑπὸ βασιλέα δασμοφόρος (Ήταν δασμοφόρος κάτω από την εξουσία του βασιλιά)
Υποταγή
Μετὰ + γενική
π.χ. ἕως ἦν μετ’ ἀνθρώπων (Έως ότου βρισκόταν μεταξύ των ανθρώπων)
Τόπο
π.χ. Οἱ Λακεδαιμόνιοι καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπολέμησαν μετὰ τῶν ξυμμάχων πρὸς ἀλλήλους (Οι Λεκδαιμόνιοι και οι αθηναίοι πολέμησαν μαζί με τους συμμάχους τους μεταξύ τους)
Συνεργασία
π.χ. ἱκέτευσε τοὺς δικαστὰς μετὰ πολλῶν δακρύων (Ικέτευσε τους δικαστές με πολλά δάκρυα)
Τρόπο
Μετὰ + δοτική
π.χ. Μετ’ Ἀργείοις ἀγορεύεις (Μιλάς μεταξύ των Αργείων)
Τόπο
Μετὰ + αιτιατική
π.χ. Θεωρήσατε μάλιστα το πρᾶγμα ἐκ τούτων, ἄ μετὰ χεῖρας ἔχετε (Εξετάσατε κυρίως την υπόθεση με βάση αυτά τα στοιχεία που έχετε στα χέρια σας)
Τόπο
π.χ. Μετὰ ταῦτα ἀνέστη Προκλῆς (Μετά από αυτά σηκώθηκε ο Προκλής)
Χρόνο
π.χ. Πόλιν ἐχει πλουσιωτάτην έν τῇ Ἀσίᾳ μετὰ Βαβυλῶνα (Έχει την πιο πλούσια πόλη στην Ασία μετά τη Βαβυλώνα)
Τάξη – ακολουθία
π.χ. Αἴας δὲ μετ’ ἐκεῖνον ἠρίστευσεν (Ο Αίας μετά από αυτόν διακρίθηκε στην ανδρεία)
Τάξη - ακολουθία
Καταχρηστικές προθέσεις
ἄνευ – χωρὶς + γενική
π.χ. ἄνευ Λακεδαιμονίων (Χωρὶς τους Λακεδαιμονιους)
Χωρισμό
π.χ. Πόνου χωρὶς οὐδὲν εὐτυχεῖ (Χωρίς πόνο τίποτα δεν επιτυγχάνει)
Χωρισμό
π.χ. ἄνευ γὰρ τούτου κἀκεῖνο ἔστι ἰδεῖν (Γιατί κοντά σ’ αυτό είναι δυνατό και εκείνο να δεις)
Προσθήκη
π.χ. Χωρὶς δὲ τῆς δόξης οὐδὲ δίκαιὸν μοι δοκεῖ εἶναι (Γιατί εκτός από τη φήμη μου φαίνεται ότι δεν είναι και δίκαιο)
Προσθήκη
ἄχρι – μέχρι + γενική
π.χ. Μέχρι τῆς πόλεως (Μέχρι την πόλη)
Τέρμα τοπικό
π.χ. Μέχρι ἑπτὰ ἡμερῶν ἐκαρτέρει θυόμενος (Επί επτά μέρες έπέμενε να θυσιάζει)
Τέρμα χρονικό
ὡς – νὴ - μὰ + αιτιατική
π.χ. ἐπορεύοντο ὡς βασιλέα (Βάδιζαν προς τον βασιλιά)
Κατεύθυνση σε τόπο
π.χ. Νὴ τοὺς Θεοὺς (Μα τους θεούς)
Ομοτικό
π.χ. Μὰ τὸν Δία (Μα τον Δία)
Ομοτικό
ἕνεκα - ἕνεκεν + γενική
π.χ. ὁμολογῶ παῖσι ἄνδρας ἕνεκεν ἀταξίας (Παραδέχομαι ότι χτύπησα ανθρώπους εξαιτίας της αταξίας τους)
Αιτία
π.χ. Οὐ γὰρ ἔνεκα χρημάτων μὲ συκοφαντεῖ (Γιατί δε με συκοφαντεί για χρήματα)
Αιτία
π.χ. Τῶν παίδων ἔνεκα βούλει ζῆν; (Θέλεις να ζεις χάρη των παιδιών σου;)
Σκοπό
π.χ. ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἄν ἦμεν, ἔνεκα γε τῶν ἡμετέρων ὀφθαλμῶν (Όμοιοι με τους τυφλούς θα ήμαστε, όσον αφορά βέβαια τα μάτια μας)
Αναφορά
Πλὴν + ονομαστική
π.χ. Οὐδὲν ἔστιν ἄλλο φάρμακον πλὴν λόγος (Κανένα άλλο φάρμακο δεν υπάρχει παρά ο λόγος)
Εξαίρεση
Πλὴν + γενική
π.χ. Οὔδεὶς θεῶν δύναιτ’ ἄν αὐτῷ πλὴν ἐμοῦ δείξαι σαφῶς (Κανένας από τους θεούς εκτός από μένα θα μπορούσε να δείξει σ’ αυτόν με σαφήνεια)
Εξαίρεση
Πλὴν + δοτική
π.χ. Παντὶ δῆλον πλὴν ἐμοὶ (Σε καθένα είναι φανερό εκτός από ‘μένα)
Εξαίρεση
Πλὴν + αιτιατική
Οὐκ οἶδα πλὴν ἔν (Δε γνωρίζω παρά μόνο ένα πράγμα)
Εξαίρεση
Η πλὴν κανονικά συντάσσεται με γενική, μπορεί όμως να συντάσσεται και με οποιαδήποτε άλλη πτώση ανάλογα με τον όρο της πρότασης, από τον οποίο γίνεται η εξαίρεση. Η σύνταξη της πλὴν και με άλλες πτώσεις φαίνεται ότι οφείλεται σε βραχυλογία. Π.χ. οὐδὲν ἔστιν ἄλλο φάρμακον πλὴν λόγος, θα ήταν: πλὴν τούτου, ὁ λόγος ἐστὶ.
Επίσης η πλὴν βρίσκεται και σε σύνθεση στη λέξη πλημμελής.
Κύριες (χρησιμοποιούνται και σε σύνθεση και σε σύνταξη)
Κταχρηστικές (χρησιμοποιούνται μόνο σε σύνταξη π.χ. ἕνεκα)
Οι κύριες χωρίζονται σε:
- Μονόπτωτες: συντάσσονται με μια μόνο πτώση
- Δίπτωτες: συντάσσονται με δύο πτώσεις
- Τρίπτωτες: συντάσσονται με τρείς πτώσεις
Κύριες Προθέσεις
Αντί + γενική
π.χ. Ἀντὶ τῶν πιτύων ἄνδρες εἰστήκεσαν (απέναντι από τα πεύκα είχαν σταθεί άντρες)
Τόπο
π.χ. Πολέμιος ἀντὶ φίλου κατέστη (εχθρός αντί για φίλος έγινε)
Αντικατάσταση
π.χ. Ὠφελῶ αὐτὸν, ἀνθ’ ὦν εὖ ἔπαθον ὑπ’ ἐκείνου (τον ωφελώ για όσε ευεργεσίες μου πρόσφερε αυτός)
Αιτία
Προ + γενική
π.χ. Ἐναυμάχουν πρὸ τοῦ στόματος τοῦ μεγάλου λιμένος (ναυμαχούσαν μπροστά από το στόμιο του μεγάλου λιμανιού)
Τόπο
π.χ. Οἱ προφυλακὲς οὐκ εἰσαφῆκαν αὐτοῦς πρὸ ἡμέρας (οι προφυλακές δεν άφησαν αυτούς να μπουν στο στρατόπεδο προτού ξημερώσει)
Χρόνο
π.χ. Πρὸ τῆς Σπάρτης ἀπέθνῃσκον (σκοτώνονταν για χάρη της Σπάρτης)
Υπεράσπιση
π.χ. Ἐρῶ καὶ πρὸ τῶνδε (θα μιλήσω και εξ’ ονόματος αυτών)
Αντιπροσώπευση
π.χ. Αἱροῦμαι πρὸ δουλείας θάνατον (προτιμώ περισσότερο από τον θάνατο τη δουλεία)
Προτίμηση
Από + γενική
π.χ. Ἀπέχει ἀπὸ φυλῆς δέκα στάδια (απέχει από τη φυλή δέκα στάδια)
Τόπο
π.χ Εὐθὺς ἀπὸ παλαιοῦ (αμέσως από παλιά)
Χρόνο
π.χ. Ἀπὸ Κόλχων φασὶ μεμαθηκέναι (ισχυρίζονται ότι τα έχουν μάθει από τους Κόλχους)
Καταγωγή –Προέλευση
π.χ. Εἵματα ἀπὸ ξύλων πεποιημένα (ενδύματα κατασκευασμένα από ξύλα)
Ύλη
π.χ. Ἀπὸ τοὺτου τοῦ τολμήματος ἐπῃνέθη (επαινέθηκε γι’ αυτό το τόλμημα)
Αιτία
π.χ. Ἔζων ἀπὸ ὕλης ἀγρίας (ζούσαν από τα άγρια δάση)
Μέσο
π.χ. Ἡ ὕλη ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου πῦρ καὶ φλόγα ἀνῆκε (τα ξὐλα αυτόματα έβγαλαν φωτιά και φλόγα)
Τρόπο
π.χ. Ἐπράχθη ἀπ’ αὐτῶν οὐδὲν ἔργον ἀξιόλογον (από αυτούς δεν έγινε κανένα αξιόλογο έργο)
Ποιητικό Αίτιο
Ἐξ ή ἐκ + γενική
π.χ. Ἀπῇσαν ἐκ τῆς πατρίδος (Έφυγαν από την πατρίδα)
Τόπο
π.χ. Ἐκ΄ τοῦ ἀρίστου, προήγαγεν ὁ Χειρίσοφος το στράτευμα (Αμέσως μετά το πρόγραυμα ο Χειρίσοφος οδήγησε προς τα μπρος το στράτευμα)
Χρόνο
π.χ. Ἐκ πατρὸς εὐγενοῦς ἦν (Καταγόταν από πατέρα καλού γένους)
Καταγωγή
π.χ. Ἐποιοῦντο γέφυρας ἐκ τῶν φοινίκων (Κατασκεύαζαν γέφυρες από κορμούς φοινίκων)
Ύλη – όργανο
π.χ. Συνετάσσετο ἐκ τῶν ἔτι προσιόντων (Συντάσσονταν από αυτούς που ακόμη προσέρχονταν)
Ύλη – όργανο
π.χ. Κατηγόρει ἐκ τοῦ ἐμφανοῦς (Κατηγορούσε φανερά)
Τρόπο
π.χ. Ἐτελεύτησεν ἐκ τοῦ τραύματος (Πέθανε εξ’ αιτίας του τραύματος)
Αιτία
π.χ. ἐκ τῶν ἔργων καὶ αὐτοὶ ἐκρίνοντο (Σύμφωνα με τα έργα τους και αυτοί κρίνονταν)
Συμφωνία
π.χ. ἐκείνῳ ἡ χώρα ἐκ βασιλέως ἐδόθη (Σ’ εκείνον η χώρα δόθηκε από τον βασιλιά)
Ποιητικό αίτιο
ἐν + δοτική
π.χ. Ὁ στρατὸς ἔτι ἐν ταῖς Ἀθήναις ἦν (Ο στρατός βρισκόταν ακόμη στην Αθήνα)
Τόπο
π.χ. ἐν σπονδαῖς ἐπειρῶντο καταλαβεῖν τὴν πόλιν (Σε περίοδο ειρήνης προσπαθούσαν να καταλάβουν την πόλη)
Χρόνο
π.χ. ἐν πυρὶ ἐνέπρησαν τὴν πόλιν (Έκαψαν την πόλη με φωτιά)
Όργανο –τρόπο
π.χ. Ἀπέκτειναν ἐν τῇ προφάσει ταύτῃ (Σκότωσαν με αυτή τη δικαιολογία)
Μέσο –τρόπο
π.χ. Ἀθηναῖοι ἐν αἰτὶᾳ εἶχον Περικλέα (Οι Αθηναίοι είχαν υπο κατηγορία τον περικλή)
Κατάσταση
π.χ. Τὴν δίκην ἐν τῷ ὀλυμπιακῷ νόμῳ κατεδικάσαντο (Έκαμαν ώστε να εκδοθεί καταδικαστική απόφαση σύμφωνα με τον Ολυμπιακό νόμο)
Συμφωνία
π.χ. ἐν ὄπλοις (Υπο τα όπλα)
Τόπο
π.χ. ἐν ἐσθῆτι (Φέρνοντας ένδυμα)
Τρόπο
π.χ. ἐν τοῖς πρώτοις (Μεταξύ των πρώτων)
Σειρά
π.χ. ἔν τινὶ ἐστι (Είναι στην εξουσία κάποιου)
Τρόπο
Σὺν ή ξὐν + δοτική
π.χ. ἐπαιδεύετο σὺν τῷ ἀδελφῷ καὶ σὺν τοῖς ἄλλοις παισὶ (Εκπαιδεύονταν μαζί με τον αδελφό και με τα άλλα παιδιά)
Συνοδεία
π.χ. ἐσῆλθον ξὺν ὅπλοις ἐς πλάταιαν (Μπήκαν ένοπλοι στις Πλαταιές)
Συνοδεία
π.χ. Ξὺν τοῖς θεοῖς ὲπίωμεν ἐπὶ τοὺς ἀδικοῦντας (Με τη βοήθεια των θεών ας επιτεθούμε σε αυτούς που μας αδικούν)
Συνδρομή – βοήθεια
π.χ. Σὺν τῷ νόμῳ τὴν ψῆφον ἔθεντο (Ψήφισαν σύμφωνα με τον νόμο)
Συμφωνία
π.χ. ἐγὼ ταῦτα ἐποίησα σὺν δίκῃ (Εγώ δίκαια έπραξα αυτά)
Τρόπο
π.χ. ἐμάχοντο σύν μαχαίρᾳ καὶ θώρακι (Μάχονταν με μαχαίρι και θώρακα)
Μέσο
Εἰς + αιτιατική
π.χ. Κατέβην χθὲς είς Πειραιᾶ (Κατέβηκα χθες στον Πειραιά)
Τόπο
π.χ. Ἡ σὴ πατρὶς εἰς σὲ ἀποβλέπει (Η πατρίδα σου έχει σ’ εσένα στραμμένα τα βλέμματα)
Κατεύθυνση
π.χ. ἐδόκει εἰς τὴν ἐπιοῦσαν ἕω ἥξειν βασιλέα (Φαινόταν ότι μέχρι το επόμενο πρωί θα έρθει ο βασιλιάς)
Χρόνο
π.χ. Οὐδεὶς ἐμέμφετο αὐτοὺς εἰς φιλίαν (Κανένας δεν τους κατηγορούσε ως προς τη φιλία)
Αναφορά
π.χ. Ταῦτα εἰς κέρδος ἔδρασαν (Αυτά τα έπραξαν για κέρδος)
Σκοπό
π.χ. Διέφθειραν εἰς εἴκοσι μάλιστα ἱππέας καὶ ὁπλίτας ὁμοῦ (Σκότωσαν περίπου είκοσι οπλίτες και ιππείς μαζί)
Αριθμητικό όριο
π.χ. ἐς τάχος (Γρήγορα)
Τρόπο
π.χ. Εἰς κοινόν (Από κοινού)
Τρόπο
π.χ. ἐς τὸ πᾶν (Πάντως)
Τρόπο
Δίπτωτες
Διὰ + γενική
π.χ. ἔφευγον διὰ τῆς πόλεως (Έφυγαν μέσα από την πόλη)
Τόπο
π.χ. Θορύβου ἤκουσε διὰ τῶν τάξεων ἰόντος (Άκουσε θόρυβο να περνά μέσα από τις τάξεις)
Τόπο
π.χ. ἔκαιον πυρὰ πολλὰ διὰ νυκτὸς (Έκαιαν πολλές φωτιές κατά τη διάρκεια της νύχτας)
Χρόνο
π.χ. Δι΄ αἵματος οὐ διὰ μέλονος τοὺς νόμους ὁ Δράκων ἔγραψε (Με αίμα και όχι με μελάνι έγραψε ο Δράκων τους νόμους)
Όργανο – μέσο
π.χ. ἔλεγε δι’ ἐρμηνέως τοιάδε (Έλεγε δια μέσου διερμηνέα τα εξής)
Όργανο – μέσο
π.χ. Διὰ τάχους (Γρήγορα)
Τρόπο
π.χ. Διὰ βραχέων (Αργά)
Τρόπο
Διὰ + Αιτιατική
π.χ. Ἐλαύνομεν διὰ τάφρον ἵππους (Οδηγούμε μέσα από την τάφρο τους ίππους)
Τόπο
π.χ. ὄνειρος μοι ἦλθε διὰ νύκτα (Είδα όνειρο κατά τη διάρκεια της νύχτας)
Χρόνο
π.χ. Λέγονται Ἀθηναῖοι διὰ Περικλέα βελτίους γεγονένται (Λέγεται ότι οι Αθηναίοι εξαιτίας του Περικλή έγιναν καλύτεροι)
Αιτία
Κατὰ + γενική
π.χ. Ἠφανίζοντο κατὰ τῆς θαλάσσης (Εξαφανίζονται κάτω από τη θάλασσα)
Τόπο
π.χ. ἔλεγε καθ’ ἡμῶν ἔσχατα κακὰ (Έλεγε εναντίον μας τα χειρότερα κακά)
Εναντίον
π.χ. Ταῦτα κατὰ πάντων Περσῶν ἔχομεν λέγειν (Αυτά σχετικά με όλους τους Πέρσες μπορούμε να λέμε)
Αναφορά
Κατὰ + αιτιατική
π.χ. ἔμενον κατὰ χώραν (Έμεναν στη θέση τους)
Τόπο
π.χ. Κατά Λακεδαιμονίους ἔστησε Πέρσας (Απέναντι από τους Λακεδαιμονίους τοποθέτησε τους Πέρσες)
Τόπο
π.χ. Γέγραπται ὡς ἕκαστα ἐγίγνετο κατὰ θέρος καὶ χειμῶνα (Έχουν γραφτεί όπως κάθε ένα γίνονταν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του χειμώνα)
Χρόνο
π.χ. Κατὰ τάχος (Γρήγορα)
Τρόπο
π.χ. Κατὰ σπουδήν (Γρήγορα)
Τρόπο
π.χ. Αὐτοὶ κατὰ μόνας ἀπεδωσάμεθα Κορινθίους (Εμείς μόνοι μας αποκρούσαμε τους Κορίνθιους)
Τρόπο
π.χ. Οἱ Ἕλληνες παρήλαυνον τεταγμένοι κατὰ ἴλας καὶ κατὰ τάξεις (Οι Έλληνες παρέλαυναν συνταγμένοι σε τμήματα ιππικού και πεζικού)
Διανομή
π.χ. Οἱ πόλεμοι οἱ προγεγεμημένοι οὐ κατὰ τὰς δυνάμεις ἀλλὰ κατὰ τὸ δίκαιον τὸ τέλος εἰλήφασιν (Οι προηγούμενοι πόλεμοι έχουν τελειώσει όχι σύμφωνα με τις δυνάμεις αλλά σύμφωνα με το δίκαιο)
Συμφωνία
π.χ. Τὰ κατὰ τὴν Κύρου τελευτὴν (Όσα αφορούν τον θάνατο του Κύρου)
Αναφορά
π.χ. Κατὰ φιλίαν αὐτοῦ οἱ πλεῖστοι ξυνέσποντο (Ένεκα της φιλίας του οι περισσότεροι ακολούθησαν)
Αιτία
ὑπὲρ + γενική
π.χ ὑπὲρ τῆς κώμης γήλοφος ἦν (Πάνω από την πόλη υπήρχε λόφος)
Τόπο
π.χ. ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος ἐτιμωρούμην (Για υπεράσπιση της Ελλάδας τιμωρούσα)
Υπεράσπιση
π.χ. ἱερὰ θυόμενα ὑπὲρ τῆς πόλεως (Θυσίες που γίνονται χάρη της πόλεως)
Χάρη
π.χ. ἡγεῖτο τῆς ἐσβολῆς Κλεομένης ὑπὲρ παυσανίου νεωτέρου ἔτι (Ήταν αρχηγός της εισβολής ο Κλεομένης αντί του Παυσανία που ήταν ακόμη νεώτερος)
Αντιπροσώπευση
π.χ. ὑπὲρ ἀρετῆς ἀθανάτου πάντες πάντα ποιοῦσι (Για την αθάνατη αρετή όλοι κάνουν τα πάντα)
Σκοπό
π.χ. ὠργίζετο ὑπὲρ τῶν γεγενημένων (Οργίζονταν γι’ αυτά τα οποία είχαν γίνει)
Αιτία
π.χ. ὑπὲρ οὖ νῦν μέλλετε τὴν ψῆφον φέρειν (Σχετικά με αυτό το οποίο τώρα πρόκειται να αποφασίσετε)
Αναφορά
ὑπὲρ + αιτιατική
π.χ. ἐπολέμει τοῖς θρᾳξὶ τοῖς ὑπὲρ Ἑλλήσποντον οἰκοῦσι (Πολεμούσε ενάντια στους Θράκες που κατοικούν πάνω από τον Ελλήσποντο)
Τόπο
π.χ. ἔπεσον ὑπὲρ τεσσαράκοντα ἄνδρας (Σκοτώθηκαν περισσότεροι από σαράντα)
Υπέρβαση του μέτρου
π.χ. Ναύκληρον μεγέθει καὶ ρώμῃ ὑπὲρ τοὺς ἐν τῇ νηΐ πάντας (Πλοίαρχο στο μέγεθος και στη δύναμη που ξεπερνά όλους που βρίσκονται στο πλοίο)
Υπέρβαση του μέτρου
π.χ. ὑπὲρ τεσσαράκοντα ἀφ’ ἥβης ἐστὶ (Είναι πέρα από τα σαράντα χρόνια από την εφηβική ηλικία)
Υπέρβαση χρονικού ορίου
Τρίπτωτες
ἀνὰ + γενική
π.χ. ὥς εἰπὼν ἀνὰ νηὸς ἔβην (ἐτσι αφού είπα ανέβηκα στο πλοίο)
Τόπο
ἀνὰ + δοτική
π.χ. Χυσέαισιν ἀνὰ ἵπποις (Πάνω σε χρυσά αμάξια)
Τόπο
ἀνὰ + αιτιατική
π.χ. ἀνὰ τὸν ποταμὸν οὐχ οἶὸν τ’ ἐστιν πλέειν (Δεν είναι δυνατόν να πλέει κανείς αντίθετα στο ρεύμα του ποταμού)
Τόπο
π.χ. ἀνὰ τὰ ὄρη ἐπλανῶντο (Πλανιούνταν πάνω στα βουνά)
Τόπο
π.χ. ἀνὰ τὰς προτέρας ἡμέρας (Κατά τις προηγούμενες μέρες)
Χρόνο
π.χ. ἕξ λόχους ἀνὰ ἑκατὸν ἄνδρας (Έξι λόχους από εκατό άνδρες)
Διανομή
π.χ. ἔφευγον ἀνὰ κράτος (Έφευγαν με όλες τους τις δυνάμεις)
Τρόπο
ἀμφὶ + γενική
π.χ. Διεφέροντο ἀμφ’ ὧν εἶχον (Φιλονικούσαν σχετικά με αυτά που είχαν)
Αναφορά
ἀμφὶ + δοτική
π.χ. Ἀχαιοὶ ἔστασαν ἀμφὶ Μενοιτάδῃ (Οι Αχαιοί στάθηκαν γύρω από τον Μενοιτιάδη)
Τόπο
π.χ. ἔριν εἶχον ἀμφὶ μουσικῇ (Φιλονικούσαν γύρω από τη μουσική)
Τόπο
ἀμφὶ + αιτιατική
π.χ. ἦν ὁ Σωκράτης τῶν ἀμφὶ Μίλητον στρατευομένων (Ήταν ο Σωκράτης από τους εκστρατεύοντες γύρω από τη Μίλητο)
Τόπο
π.χ. Τὸν μὲν ἀμφὶ τὸν χειμῶνα χρόνον διῆγεν ἐν Βαβυλῶνι τὸν δὲ αμφὶ ἔαρ ἐν Σούσοις (Τον χειμώνα τον περνούσα στη Βαβυλώνα και το καλοκαίρι στα Σούσα)
Χρόνο
π.χ. ἦσαν δὲ πελτασταὶ ἀμφὶ τοὺς δισχιλίους (Ήταν πελταστές περίπου δύο χιλιάδες)
Περίπου
ἐπὶ + γενική
π.χ. Κῦρος ἤλαυνεν ἐφ’ ἄρματος (Ο Κύρος έτρεχε πάνω σε άρμα)
Τόπο
π.χ. Κροῖσος ἐπὶ Σάρδεων ἐφευγε (Ο κροίσος έφευγε προς τις Σάρδεις)
Τόπο
π.χ. Μηδεμία συμφορὰ γεγένηται ἐπὶ τῆς ἐμῆς βασιλείας (Καμία συμφορά δεν έχει γίνει επί της βασιλείας μου)
Χρόνο
π.χ. ὁ ἐπὶ τῶν δεσμῶν (Ο επόπτης του δεσμωτηρίου)
Επιστασία
π.χ. ἐπ’ ὀλίγων μαρτύρων (Ενώπιον λίγων μαρτύρων)
Ενώπιο
π.χ. ἐπὶ δὲ τῶν ἀδελφῶν τοῦτο ἀγνοοῦσι (Σχετικά με τους αδελφούς αγνοούν αυτό)
Αναφορά
π.χ. ἐπορεύοντο ἐπὶ τεσσάρων (Πορεύονταν ανά τέσσερις)
Διανομή
ἐπὶ + δοτικὴ
π.χ. ἔστι βασίλεια ἐπὶ ταῖς πηγαῖς τοῦ Μαρσύου ποταμού (Υπάρχουν βασιλικά ανάκτορα πάνω στις πηγές του Μαρσύα ποταμού)
Τόπο
π.χ. ἐπὶ τῷ τρίτῳ σημείῳ ἕπεσθὲ μοι (Ευθύς μετά το τρίτο σημείο ακολουθείτε με)
Χρόνο
π.χ. Κατέλιπεν ἐπὶ ταῖς ναυσὶν Ἀντίοχον (Άφησε σαν αρχηγό στα πλοία τον Αντίοχο)
Επιστασία
π.χ. ἐπὶ τῷ σίτῳ ὕδωρ ἔπινον (Μαζί με το φαγητό έπιναν νερό)
Προσθήκη
π.χ. Κῦρος βουλεύεται ὅπως μήποτε ἔτι ἔσται ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ (Ο Κύρος σκέφτεται ότι δεν θα είναι πια υπο την εξουσία του αδελφού του)
Εξάρτηση
π.χ. ἠσχύνετο ἐπὶ τοῖς κοινοῖς ἁμαρτήμασιν (Αισθάνονταν ντροπή για τα κοινά σφάλματα)
Αιτία
π.χ. ἐπὶ κακῷ ἀνθρώπου σίδηρος ἀνεύρηται (Για το καλό του ανθρώπου έχουν βρεθεί τα όπλα)
Σκοπό
π.χ. ἠρώτα ἐπὶ τοῖσιν ἄν σύμμαχος γένοιτο (Ρωτούσε υπό ποιους όρους θα γινόταν σύμμαχος)
Όρο – συμφωνία
ἐπὶ + αιτιατική
π.χ. ἐπὶ τὸ ἄκρον ἀναβαίνει Χειρίσοφος (Ο Χειρίσοφος ανέβηκε στην κορυφή)
Τόπο
π.χ. Τὸ ὄμμα ἐπὶ πολλὰ στάδια ἐξικνεῖται (Το βλέμμα φτάνει σε πολλά στάδια)
Τόπο
π.χ. ἐδῄουν τὴν γῆν ἐπὶ δύο ἡμέρας (Ερήμωναν τη χώρα επί δυο μέρες)
Χρόνο
π.χ. ἀεὶ ἐπὶ πρῶτον έμὲ ἔρχεται τῶν πολιτῶν (Πάντοτε σε ‘μένα έρχεται πρώτο από τους πολίτες)
Διεύθυνση
π.χ. ἐστρατεύετο ἐπὶ τοὺς Λυδοὺς (Εκστράτευε εναντίον των Λυδών)
Εχθρική κατεύθυνση
π.χ. Οὔτε ἐπὶ ξένια τὸν κήρυκα ἐκάλεσαν (Ούτε για φιλοξενία κάλεσαν τον κήρυκα)
Σκοπό
π.χ. ἐξῆλθον ἐπὶ θήραν (Βγήκαν για κυνήγι)
Σκοπό
Παρὰ + γενική
π.χ. Φάσγανον ὀξὺ ἐρρυσάμενος παρὰ μηροῦ (Αφού έσυρε κοφτερό ξίφος από το μηρό)
Τόπο
π.χ. Ταῦτα οἱ Ἕλληνες πυνθάνονται παρὰ πυρσῶν (Αυτά οι Έλληνες τα πληροφορούνται από πυρσούς)
Προέλευση
π.χ. ἀγγελίαι ἥκει παρὰ βασιλέως (Αναγγελία έχει έλθει από το βασιλιά)
Τόπο
Παρὰ + δοτική
π.χ. Οὐ παρὰ μητρὶ σιτοῦνται οἱ παῖδες άλλὰ παρὰ τῷ διδασκάλῳ (Τα παιδιά δεν τρέφονται κοντά στη μάνα αλλά κοντά στον δάσκαλο)
Τόπο
π.χ. Παρ’ ἡμῖν μὲν γὰρ οὐ σοφὸν τόνδε (Διότι κατά την κρίση μας αυτό δεν είναι σοφό)
Κατά την κρίση
Παρὰ + αιτιατική
π.χ. ἐνταῦθα ἦν παρὰ τὴν ὁδὸν κρήνη (Εδώ ήταν κοντά στον δρόμο πηγή)
Τόπο
π.χ. Πέμπει παρὰ Ξενοφῶντα τοὺς πελταστὰς (Στέλνει προς τον Ξενοφώντα τους πελταστές)
Κατεύθυνση σε τόπο
π.χ. Δόλιον ἄνδρα φεῦγε παρ’ ὅλον τον βίον (Απόφευγε τον δόλιο άνδρα σε όλη σου τη ζωή)
Χρόνο
π.χ. Παρὰ τὰ ἄλλα ζῶα, ὥσπερ θεοὶ ἄνθρωποι βιωτεύουσιν (Σε σύγκριση με τα άλλα ζώα οι άνθρωποι ζουν σαν θεοί)
Σύγκριση
π.χ. ἐὰν τι ἔχῃς λέγειν παρὰ ταῦτα, μάτην ἐρεῖς (Εάν έχεις να πεις κάτι διαφορετικό από αυτά, μάταια θα το πεις)
Διαφορά – εναντιότητα
π.χ. Παρὰ τὸν νόμον ἀπέκτειναν (Σκότωσαν αντίθετα προς το νόμο)
Διαφορά – εναντιότητα
π.χ. Παρὰ ἕν πάλαισμα ἔδραμε νικᾶν Ὀλυμπιάδα (Αν εξαιρέσουμε την πάλη, θα νικούσε Ολυμπιακή νίκη)
Εξαίρεση
π.χ. Πολλοῖς ἤδη ἡ σωτηρία παρὰ τοῦτο ἐγένετο (Σε πολλούς ήδη η σωτηρία εξ’ αιτίας τούτου προήλθε)
Αιτία
Περὶ + γενική
π.χ. Φοινιὰ αἰχμὰ κατέλυσε τείχη περὶ Δαρδανίας (Ο φονικός πόλεμος κατέλυσε τα τείχη γύρω από τη Δαρδανία)
Τόπο
π.χ. Διαφοραὶ περὶ γῆς ὅρων (Διαφορές σχετικά με τα σύνορα της χώρας)
Αναφορά
π.χ. Βουλεύονται περὶ τῆς κοινῆς σωτηρίας (Συσκέπτονταν σχετικά με την κοινή σωτηρία)
Αναφορά
Περί + δοτική
π.χ. Θώρακα περὶ τοῖς στέρνοις ἔχει (Φοράει θώρακα γύρω από το στήθος)
Τόπο
π.χ. Δεδιότες περὶ τῷ χωρίῳ (Επειδή φοβόταν σχετικά με την περιοχή)
Αναφορά
Περὶ + αιτιατική
π.χ. Φυλακὰς δεῖ περὶ τὸ στρατόπεδον εἶναι (Πρέπει να υπάρχουν φρουρές γύρω από το στρατόπεδο)
Τόπο
π.χ. ἐτύγχανε δὲ περὶ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ Φαρνάβαζος πρὸς Τισσαφέρνην ἀφιγμένος (Κατά τύχη κατ’ αυτόν περίπου το χρόνο είχε έρθει και ο Φαρνάβαζος στον Τισσαφέρνη)
Χρόνο
π.χ. Τοιαύτην γνώμην εἶχε περὶ τὸν πατέρα (Τέτοια γνώμη είχε όσον αφορά τον πατέρα)
Αναφορά
π.χ. Οἱ νόμοι οἱ περὶ τοὺς γάμους (Οι νόμοι οι σχετικοί με τους γάμους)
Αναφορά
π.χ. ἀπέθανον περὶ τοὺς χιλίους (Σκοτώθηκαν περίπου χίλιοι)
Ποσό κατά προσέγγιση
Πρὸς + γενική
π.χ. Εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ χῶροι πρὸς θαλάσσης (Βρίσκονται αυτοί οι χώροι προς το μέρος της θάλασσας)
Τόπο
π.χ. ἐστρατοπεδεύοντο πρὸς Ὀλύνθου (Στρατοπέδευαν απέναντι της Ολύνθου)
Τόπο
π.χ. Γένος δὲ ἐξ’ Ἀλικαρνασσοῦ τὰ πρὸς πατρός (Ως προς τον πατέρα το γένος του ήταν από την Αλικαρνασσό)
Αναφορά
π.χ. Οὑ γὰρ ἦν πρὸς τοῦ Κύρου τρόπου ἔχοντα μὴ ἀποδιδόναι (Γιατί δεν ήταν σύμφωνο με το χαρακτήρα του Κύρου να έχει και να μην πληρώνει)
Συμφωνία
π.χ. Σπονδὰς ἐποιήσαντο πρὸς Θηβαίων μᾶλλον ἤ ἑαυτῶν (Έκαμαν σηνθήκες μάλλον προς όφελος των θηβαίων παρά δικό τους)
Ωφέλεια
Πρὸς + δοτική
π.χ. Πρὸς τῷ γεραιστῷ τὰ πλοῖα συνέλαβεν (Συνέλαβε τα πλοία κοντά στο Γεραιστό)
Τόπο
π.χ. Ἀεὶ πρὸς ᾦ εἴη ἔργῳ τοῦτο ἔπραττεν (Πάντοτε έπρατε εκείνο το έργο, με το οποίο ήταν απασχολημένος)
Ασχολία
π.χ. Πρὸς τούτοις μανθάνουσι καὶ τοξεύειν (Επί πλέον μαθαίνουν και να τοξεύουν)
Προσθήκη
Πρὸς + αιτιατική
π.χ. ἔρχονται πρὸς ἡμᾶς (Έρχονται προς το μέρος μας)
Προσθήκη
π.χ. Καὶ δεῖται μὴ πρόσθεν καταλῦσαι πρὸς τοὺς ἀντιστασιὼτας (Και (τον) παρακαλεί να μη συμφιλιωθεί προηγουμένως με τους πολιτικούς του αντιπάλους)
Ενέργεια φιλική ή εχθρική
π.χ. ἡ ἐν μαραθῶνι μάχη Μήδων πρὸς Ἀθηναίους (Η μάχη στο Μαραθώνα των Μήδων με τους Αθηναίους)
Ενέργεια φιλική ή εχθρική
π.χ. πρὸς τὰς τιμὰς τῶν κριθῶν τὰ ἄλφιτα πωλοῦσι (Σε σύγκριση με τις τιμές του κριθαριού πουλούν το αλεύρι)
Σύγκριση
π.χ. ἵνα πρὸς τὸν ὕπάρχοντα καιρὸν ἕκαστα θεωρῆτε (Για να εξετάζετε κάθε ένα σχετικά με τη θεωρία που υπάρχει)
Αναφορά
π.χ. Οὐδὲ πρὸς ἀργύριον τὴν εὐδαιμονίαν ἔκρινον (Ούτε έκριναν την ευδαιμονία σε σύγκριση προς τα χρήματα)
Σύγκριση
π.χ. Πρὸς τὸ τελευταῖον ἐκβὰν ἕκαστον τῶν πρὶν ὑπαρξάντων κρίνεται (Σύμφωνα με την τελική έκβαση των πραγμάτων κρίνεται κάθε ένα απ’ αυτά που έγιναν πριν)
Συμφωνία
π.χ. Οἱ πολῖται πρὸς ἀνδρείαν ἐπαιδεύθησαν (Οι πολίτες εκπαιδεύθηκαν για να είναι ανδρείοι)
Σκοπό
ὑπὸ + γενική
π.χ. Πηγὴ χαριεστάτη ὑπὸ τῆς πλατάνου ρεῖ (Ωραιότατη πηγή ρέει κάτω από το πλατάνι)
Τόπο
π.χ. ὑπὸ ἀπλοίας ἐνδιέτρεψεν οὐκ ὀλίγον χρόνον (Εξαιτίας άπλοιας καθυστέρησε πολύ χρόνο)
Αιτία
π.χ. Πολλὰ τῶν ὑποζυγίων ἀπώλετο ὑπὸ λιμοῦ (Πολλά από τα υποζύγια χάθηκαν από την πείνα)
Αιτία
π.χ. Οἱ Αἰγύπτιοι ἐξῆγον Ἡρακλέα ὑπὸ πομπῆς ὡς θύσοντες τῷ Διὶ (Οι Αιγύπτιοι οδηγούσαν έξω τον Ηρακλή με συνοδεία πομπής, για να θυσιάσουν στο Δία)
Συνοδεία
π.χ. ἔζη ὑπὸ πολλῆς ἐπιμελείας (Ζούσε με πολλή φροντίδα)
Τρόπο
ὑπο + δοτική
π.χ. Τὶ ἐν τῇ ἀριστερᾷ ἔχεις ὑπὸ τῷ ἱματίῷ; (Τι έχεις στο αριστερό σου χέρι κάτω από το ρούχο σου;)
Τόπο
π.χ. Μέγας ὁ κίνδυνος εἰ ἐσόμεθα ὑπ’ αὐτοὶς (Είναι μεγάλος ο κίνδυνος, εάν βρεθούμε κάτω από την εξουσία τους)
Κάτω από την εξουσία
π.χ. ὑπὸ Χείρωνι τεθραμμένος (Αναθρεμμένος κάτω από την επίβλεψη του Χείρωνα)
Επίβλεψη
ὑπὸ + αιτιατική
π.χ. Οἱ νεώτεροι ἐν ταῖς ὑπὸ τὸ ὄρος κώμαις ηὐλίζοντο (Οι νεώτεροι είχαν καταυλισμό στις κώμες κάτω από το όρος)
Τόπο
π.χ. Ταῦτα ὑπὸ τὴν εἰρήνην εἴχομεν (Αυτά κατείχαμε κατά την περίοδο της ειρήνης)
Χρόνο
π.χ. ἦν ὑπὸ βασιλέα δασμοφόρος (Ήταν δασμοφόρος κάτω από την εξουσία του βασιλιά)
Υποταγή
Μετὰ + γενική
π.χ. ἕως ἦν μετ’ ἀνθρώπων (Έως ότου βρισκόταν μεταξύ των ανθρώπων)
Τόπο
π.χ. Οἱ Λακεδαιμόνιοι καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπολέμησαν μετὰ τῶν ξυμμάχων πρὸς ἀλλήλους (Οι Λεκδαιμόνιοι και οι αθηναίοι πολέμησαν μαζί με τους συμμάχους τους μεταξύ τους)
Συνεργασία
π.χ. ἱκέτευσε τοὺς δικαστὰς μετὰ πολλῶν δακρύων (Ικέτευσε τους δικαστές με πολλά δάκρυα)
Τρόπο
Μετὰ + δοτική
π.χ. Μετ’ Ἀργείοις ἀγορεύεις (Μιλάς μεταξύ των Αργείων)
Τόπο
Μετὰ + αιτιατική
π.χ. Θεωρήσατε μάλιστα το πρᾶγμα ἐκ τούτων, ἄ μετὰ χεῖρας ἔχετε (Εξετάσατε κυρίως την υπόθεση με βάση αυτά τα στοιχεία που έχετε στα χέρια σας)
Τόπο
π.χ. Μετὰ ταῦτα ἀνέστη Προκλῆς (Μετά από αυτά σηκώθηκε ο Προκλής)
Χρόνο
π.χ. Πόλιν ἐχει πλουσιωτάτην έν τῇ Ἀσίᾳ μετὰ Βαβυλῶνα (Έχει την πιο πλούσια πόλη στην Ασία μετά τη Βαβυλώνα)
Τάξη – ακολουθία
π.χ. Αἴας δὲ μετ’ ἐκεῖνον ἠρίστευσεν (Ο Αίας μετά από αυτόν διακρίθηκε στην ανδρεία)
Τάξη - ακολουθία
Καταχρηστικές προθέσεις
ἄνευ – χωρὶς + γενική
π.χ. ἄνευ Λακεδαιμονίων (Χωρὶς τους Λακεδαιμονιους)
Χωρισμό
π.χ. Πόνου χωρὶς οὐδὲν εὐτυχεῖ (Χωρίς πόνο τίποτα δεν επιτυγχάνει)
Χωρισμό
π.χ. ἄνευ γὰρ τούτου κἀκεῖνο ἔστι ἰδεῖν (Γιατί κοντά σ’ αυτό είναι δυνατό και εκείνο να δεις)
Προσθήκη
π.χ. Χωρὶς δὲ τῆς δόξης οὐδὲ δίκαιὸν μοι δοκεῖ εἶναι (Γιατί εκτός από τη φήμη μου φαίνεται ότι δεν είναι και δίκαιο)
Προσθήκη
ἄχρι – μέχρι + γενική
π.χ. Μέχρι τῆς πόλεως (Μέχρι την πόλη)
Τέρμα τοπικό
π.χ. Μέχρι ἑπτὰ ἡμερῶν ἐκαρτέρει θυόμενος (Επί επτά μέρες έπέμενε να θυσιάζει)
Τέρμα χρονικό
ὡς – νὴ - μὰ + αιτιατική
π.χ. ἐπορεύοντο ὡς βασιλέα (Βάδιζαν προς τον βασιλιά)
Κατεύθυνση σε τόπο
π.χ. Νὴ τοὺς Θεοὺς (Μα τους θεούς)
Ομοτικό
π.χ. Μὰ τὸν Δία (Μα τον Δία)
Ομοτικό
ἕνεκα - ἕνεκεν + γενική
π.χ. ὁμολογῶ παῖσι ἄνδρας ἕνεκεν ἀταξίας (Παραδέχομαι ότι χτύπησα ανθρώπους εξαιτίας της αταξίας τους)
Αιτία
π.χ. Οὐ γὰρ ἔνεκα χρημάτων μὲ συκοφαντεῖ (Γιατί δε με συκοφαντεί για χρήματα)
Αιτία
π.χ. Τῶν παίδων ἔνεκα βούλει ζῆν; (Θέλεις να ζεις χάρη των παιδιών σου;)
Σκοπό
π.χ. ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἄν ἦμεν, ἔνεκα γε τῶν ἡμετέρων ὀφθαλμῶν (Όμοιοι με τους τυφλούς θα ήμαστε, όσον αφορά βέβαια τα μάτια μας)
Αναφορά
Πλὴν + ονομαστική
π.χ. Οὐδὲν ἔστιν ἄλλο φάρμακον πλὴν λόγος (Κανένα άλλο φάρμακο δεν υπάρχει παρά ο λόγος)
Εξαίρεση
Πλὴν + γενική
π.χ. Οὔδεὶς θεῶν δύναιτ’ ἄν αὐτῷ πλὴν ἐμοῦ δείξαι σαφῶς (Κανένας από τους θεούς εκτός από μένα θα μπορούσε να δείξει σ’ αυτόν με σαφήνεια)
Εξαίρεση
Πλὴν + δοτική
π.χ. Παντὶ δῆλον πλὴν ἐμοὶ (Σε καθένα είναι φανερό εκτός από ‘μένα)
Εξαίρεση
Πλὴν + αιτιατική
Οὐκ οἶδα πλὴν ἔν (Δε γνωρίζω παρά μόνο ένα πράγμα)
Εξαίρεση
Η πλὴν κανονικά συντάσσεται με γενική, μπορεί όμως να συντάσσεται και με οποιαδήποτε άλλη πτώση ανάλογα με τον όρο της πρότασης, από τον οποίο γίνεται η εξαίρεση. Η σύνταξη της πλὴν και με άλλες πτώσεις φαίνεται ότι οφείλεται σε βραχυλογία. Π.χ. οὐδὲν ἔστιν ἄλλο φάρμακον πλὴν λόγος, θα ήταν: πλὴν τούτου, ὁ λόγος ἐστὶ.
Επίσης η πλὴν βρίσκεται και σε σύνθεση στη λέξη πλημμελής.
Άσκηση: Στις παρακάτω προτάσεις αναγνωρίστε τους εμπρόθετους προσδιορισμούς
- Οἱ Ἕλληνες σὺν γέλωτι ἐπὶ τὰς σκηνὰς ἦλθον
- Πλοῦτον ἐκτήσω σὺν αἰχμῇ.
- Ἐκ τῶν νόμων εἰρήνην πρὸς ἀλλήλους οἱ ἄνδρες ἀξιοῦσι
- Ἐν πολλῇ δὴ ἀπορίᾳ ἦσαν οἱ Ἕλληνες.
- Εἰκός σε εἰς πάντα πρῶτον εἶναι.
- Πάντες οὐκ ἐν τῷ αὑτῶν τρόπῳ κινούμενοι.
- Ἀπὸ ξυμμαχίας αὐτόνομοι ἦσαν.
- Καὶ κατὰ τῶν ἄλλων τεχνῶν τοιαῦτα εὑρήσομεν.
- Ἀθηναῖοι ἐν αἰτίᾳ εἶχον Περικλέα
- Τὰ πρότερον πραχθέντα ἐν ἄλλαις πολλαῖς ἐπιστολαῖς ἴστε.
- Σὺ δ’ ἐν τ’ ἐκείνῳ κἄν ἐμοὶ φαίνῃ κακός.
- Κατὰ τὴν τροφὴν τῶν παίδων τοσαῦτα ἔλεγον.
- Καὶ σιγὴ ἦν πολλὴ ἀφ’ ἐκατέρων.
- Οἱ προφύλακες οὺκ εἰσαφῆκαν αὐτοὺς πρὸ ἡμέρας.
- Ὁ ὄχλος κατὰ θέαν ἦκε.
- Οὐ μετὰ τῶν κειμένων νόμων ὠφελίᾳ αἱ τοιαῦται σύνοδοι ἦσαν.
- Καὶ ταῦτα εἶπεν οὐ δι’ ὀργήν.
- Ἄχρι τῆς εἰσόδου τοῦ ἱεροῦ ἑκατέρα ἐσέχει.
- Θεῖός μοι ὄνειρος ἦλθε διὰ νύκτα.
- Κήρυκας ἔπεμπψε περὶ σπονδῶν.
- Ταῦτα οὐ πολέμῳ ἔλαβον, ἀλλὰ ἀπὸ ξυμβάσεως.
- Τὶ δεῖ λίαν οὕτω βαρέως φέρειν ἐπὶ ταῖς φύσεως συμφοραῖς.
- οὐκ οἶσθα τῶν δὲ ἀρχόντων ἐν ταῖς πόλεσιν ὅτι οὗτοι ἄριστοί εἰσι;
- συμβαίνει γὰρ τὸν Λεωσθένους ἔπαινον ἐπὶ ταῖς μάχαις ἐγκώμιον τῶν ἄλλων πολιτῶν εἶναι
- τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς ἔδωκαν ὑπὲρ τῆς ἐλευθερίας τῶν Ἑλλήνων
- Χαλεπὸν μὲν ἴσως ἐστὶ τοὺς ἐν τοῖς τοιούτοις ὄντας πάθεσι παραμυθεῖσθαι
- εὐδαίμονές γεγόνασι κατὰ πάντα
- οἱ ἔπαινοι παρὰ τῶν Ἑλλήνων παῖδες αὐτῶν ἀθάνατοι ἔσονται
- ἀπὸ τῆς πρώτης ἡμέρας ἐσκόπουν ἐλθόντες
- ἦλθον ἐφ’ ἡμᾶς μεθ’ ὅπλων πανδημεί
- ἦλθον ἐφ’ ἡμᾶς μεθ’ ὅπλων πανδημεί
- τίνος εἵνεκα ταῦτ’ ἔπραττεν ὁ Φίλιππος
