Δέησις
Κωνσταντίνος Καβάφης
Ανάλυση κειμένου:
-----Ενότητα 1: Η τύχη του ναύτη-----
Η θάλασσα στα βάθη της πήρ’ έναν ναύτη.-
μεταφορά
Χρησιμοποιείται αόριστος γιατί ο στίχος αυτός αναφέρεται στο παρελθόν, σε ένα γεγονός μη αναστρέψιμο. Γι' αυτό και στο τέλος του στίχου ο ποιητής βάζει τελεία και παύλα.
-----Ενότητα 2: Η προσευχή της μάνας-----
H μάνα του, ανήξερη, πηαίνει κι ανάφτει
Η μάνα είναι τραγικό πρόσωπο γιατί δεν γνωρίζει την τύχη του γιού της.
στην Παναγία μπροστά ένα υψηλό κερί
για να επιστρέψει γρήγορα και να ’ν’ καλοί καιροί-
Αρχής της ανταπόδοσης: ο θεός ανταποδίδει τη χάρη στους θνητούς που του ανάβουν κεριά.
Με τη στάση της η μάνα προσπαθεί να κινητοποιήσεις την Παναγία ώστε (1) να επιστρέψει γρήγορα ο γιός της και (2) να κάνει καλό καιρό.
και όλο προς τον άνεμο στήνει τ’ αυτί.
μεταφορά
Παρά τις δεήσεις της στην Παναγία η μητέρα ξέρει ότι αυτό που είναι να γίνει θα γίνει. Γι' αυτό δεν μπορεί να επαναπαυθεί στο γεγονός ότι η Παναγία προστατεύει τον γιό της και στήνει το αυτί της όλο αγωνία για να δει μήπως και χειροτερεύσει ο καιρός και κινδυνευσει το παιδί της.
-----Ενότητα 3: Η εικόνα της Παναγίας-----
Aλλά ενώ προσεύχεται και δέεται αυτή,
η εικών ακούει, σοβαρή και λυπημένη,
προσωποποίηση
Η εικόνα της Παναγίας παρουσιάζεται σαν παντογνώστρια, αλλά ωστόσο αδύναμη να ανατρέψει το αναπόφευκτο.
Η Παναγία λυπάται για τη μητέρα γιατί είναι και η ίδια μητέρα και μπορεί να αντιληφθεί την αγωνία της.
ξεύροντας πως δεν θα ’λθει πια ο υιός που περιμένει.
Η μητερα βρίσκεται σε τραγική άγνοια. Τόσο εμείς όσο και η Παναγία γνωρίζουμε ότι ο γιός της είναι νεκρός. Η ίδια όμως το αγνοεί. Η τραγική αυτή θέση στην οποία τοποθετεί ο ποιητής τη μητέρα μας δημιουργεί συγκίνηση και συμπάθεια γι' αυτή τη γυναίκα που αγαπάει τον γιό της χωρίς να είναι σε θέση να προστατεύσει συναισθηματικά τον εαυτό της.
Η θάλασσα στα βάθη της πήρ’ έναν ναύτη.-
μεταφορά
Χρησιμοποιείται αόριστος γιατί ο στίχος αυτός αναφέρεται στο παρελθόν, σε ένα γεγονός μη αναστρέψιμο. Γι' αυτό και στο τέλος του στίχου ο ποιητής βάζει τελεία και παύλα.
-----Ενότητα 2: Η προσευχή της μάνας-----
H μάνα του, ανήξερη, πηαίνει κι ανάφτει
Η μάνα είναι τραγικό πρόσωπο γιατί δεν γνωρίζει την τύχη του γιού της.
στην Παναγία μπροστά ένα υψηλό κερί
για να επιστρέψει γρήγορα και να ’ν’ καλοί καιροί-
Αρχής της ανταπόδοσης: ο θεός ανταποδίδει τη χάρη στους θνητούς που του ανάβουν κεριά.
Με τη στάση της η μάνα προσπαθεί να κινητοποιήσεις την Παναγία ώστε (1) να επιστρέψει γρήγορα ο γιός της και (2) να κάνει καλό καιρό.
και όλο προς τον άνεμο στήνει τ’ αυτί.
μεταφορά
Παρά τις δεήσεις της στην Παναγία η μητέρα ξέρει ότι αυτό που είναι να γίνει θα γίνει. Γι' αυτό δεν μπορεί να επαναπαυθεί στο γεγονός ότι η Παναγία προστατεύει τον γιό της και στήνει το αυτί της όλο αγωνία για να δει μήπως και χειροτερεύσει ο καιρός και κινδυνευσει το παιδί της.
-----Ενότητα 3: Η εικόνα της Παναγίας-----
Aλλά ενώ προσεύχεται και δέεται αυτή,
η εικών ακούει, σοβαρή και λυπημένη,
προσωποποίηση
Η εικόνα της Παναγίας παρουσιάζεται σαν παντογνώστρια, αλλά ωστόσο αδύναμη να ανατρέψει το αναπόφευκτο.
Η Παναγία λυπάται για τη μητέρα γιατί είναι και η ίδια μητέρα και μπορεί να αντιληφθεί την αγωνία της.
ξεύροντας πως δεν θα ’λθει πια ο υιός που περιμένει.
Η μητερα βρίσκεται σε τραγική άγνοια. Τόσο εμείς όσο και η Παναγία γνωρίζουμε ότι ο γιός της είναι νεκρός. Η ίδια όμως το αγνοεί. Η τραγική αυτή θέση στην οποία τοποθετεί ο ποιητής τη μητέρα μας δημιουργεί συγκίνηση και συμπάθεια γι' αυτή τη γυναίκα που αγαπάει τον γιό της χωρίς να είναι σε θέση να προστατεύσει συναισθηματικά τον εαυτό της.
Σχολιασμός περιεχομένου:
Θεματικά κέντρα:
Χαρακτηρισμός μάνας:
Γλώσσα:
΄Υφος - στίχος:
- Οι δυσκολίες της ζωής των ναυτικών.
- Η αγάπη της μάνας για το γιό της.
- Ο παρηγορητικός ρόλος του θείου.
Χαρακτηρισμός μάνας:
- Είναι αφοσιωμένη στον γιό της.
- Νιώθει αγωνία για την τύχη του.
- Ξέροντας ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο προσπαθεί να προστατεύσει τον γιό της μέσω της Παναγίας και παράλληλα να ανακουφιστεί και η ίδια για το ότι δεν έμεινε αδρανής.
- Είναι βαθιά θρησκευόμενη, γνωρίζει όμως ότι αυτό που αποφασίζει ο θεός δεν είναι πάντα αυτό που θέλουν οι άνθρωποι και γι' αυτό στήνει γεμάτη αγωνία το αυτί της στον καιρό.
- Είναι ένα τραγικό πρόσωπο γιατί αγωνιά για την τύχη του γιού της ενώ αυτή έχει ήδη κριθεί.
Γλώσσα:
- Ομιλούμενη ελληνική στην παροικία της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου (πηαίνει, ανάφτει, ξεύροντας)
- Λόγια στοιχεία (υψηλό, δέεται, εικών, υιός)
- Η ιδιαίτερα προσεγμένη γλώσσα του Καβάφη είναι χαρακτηριστική στα ποιήματά του. Ο ποιητής συνδυάζει την απλή ομιλούμενη γλώσσα με λόγια στοιχεί.
΄Υφος - στίχος:
- Λιτό - ρεαλιστικό - χωρίς περιττά σχήματα λόγου - σχεδόν πεζολογικό.
- Η έλλειψη σχημάτων λόγου τονίζει την τραγικότητα της κατάστασης καθώς αυτή δεν χρειάζεται "διακοσμητικά στοιχεία" για να αναδειχθεί. Η τραγικότητα της μάνας που αγωνιά για τον γιό της και το επικείμενο πένθος της από μόνα τους είναι ήδη πολύ τραγικά.
- Στίχος: ιαμβικό μέτρο - ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία
